BLOG – Elke technologische doorbraak komt met een hype en daarmee ook het onvermijdelijke misbruik van termen. We zagen het eerder met ‘cloudoplossingen’, wat eigenlijk gewoon gehoste software was, en met de eerste ‘ai’, wat neerkwam op simpele if-then-regels. Nu gebeurt het opnieuw met ‘agentic ai’, een krachtige innovatie die blijft verwateren door marketingpraat.
Agentic ai is geen rebranding van automation of een bot met geavanceerdere programmering. Het is een fundamentele sprong voorwaarts: technologie die kan redeneren, beslissingen nemen en handelen in complexe, dynamische situaties.
Label
Veel leveranciers plakken nu al het label ‘agentic’ op systemen die niet meer zijn dan gescripte workflows of beslisbomen. Dat is misleidend en ondermijnt het vertrouwen in echte ai-innovatie. Want wat bedrijven verwachten, en wat agentic ai belooft, is een adaptief, intelligent ai-systeem dat kan reageren op context en proactief kan handelen. Geen chatbot die vastloopt zodra de conversatie van het script afwijkt.
Een vuistregel: als het systeem beslissingen neemt die niet expliciet zijn geprogrammeerd, is het agentic. Is dat niet het geval, dan heb je gewoon traditionele automatisering in een nieuw jasje.
Begrip
De meeste huidige ai-oplossingen voeren taken snel en efficiënt uit, maar zonder echt begrip. Denk aan klantenservicebots die vragen of je je modem al hebt herstart, om je daarna door te verwijzen naar een medewerker. Dat is geen intelligentie, dat is een digitaal keuzemenu.
Stel je nu een agentic ai voor in datzelfde scenario. Die detecteert een lokale storing, checkt je accountgeschiedenis, past automatisch een vergoeding toe, plant een monteur in en houd je op de hoogte. Allemaal zonder menselijke tussenkomst. Dát is denken én doen.
Bouwstenen
Twee bouwstenen van agentic ai zijn automated reasoning en constitutional ai.
Automated reasoning is het brein achter agentic ai. Het maakt dat beslissingen logisch kloppen en niet ten prooi vallen aan ‘hallucinaties’, de cognitieve fouten waar ai om bekendstaat. Net als een wiskundig bewijs dat elke stap uitlegt, moet agentic ai kunnen onderbouwen wáárom het een bepaalde keuze maakt.
Constitutional ai is het ethische kompas dat agentic ai aanstuurt. Het helpt ai om binnen wettelijke en morele grenzen te operen. Wat hier uniek aan is, is dat deze regels niet star hoeven te zijn. Ze zijn af te stemmen op specifieke sectoren, lokale wetgeving of zelfs individuele organisaties.
Een voorbeeld van zo’n lokale en toegespitste toepassing vinden we in Nederland. Na het toeslagenschandaal, waarbij bevooroordeelde risicomodellen tot ernstige misstanden leidden, zijn er strikte regels ingevoerd rond algoritmische eerlijkheid en transparantie. Constitutional ai helpt zulke problemen te voorkomen door principes zoals non-discriminatie en proportionaliteit direct in ai-systemen te verankeren, inmiddels een juridische én ethische noodzaak binnen de Nederlandse publieke sector.
Schadelijk
Zonder duidelijke ethische beleidskaders loopt ai het risico onvoorspelbaar of zelfs schadelijk te worden. Daarom moeten technologiebedrijven, beleidsmakers en organisaties samenwerken aan gelaagd bestuur, van universele principes (zoals non-discriminatie) tot sectorspecifieke richtlijnen. Zo kan ai verantwoord functioneren zonder dat het te veel wordt ingeperkt.
Beleid heeft nuance nodig, omdat al te brede restricties averechts kunnen werken. Stel je een agentic ai voor die weigert om over hulp bij mentale problemen te praten vanwege een te strikte policy, zelfs wanneer een klant juist dringend ondersteuning nodig heeft. De uitdaging is om ai-systemen te bouwen die ethisch én adaptief zijn maar ook strikt én flexibel.
Kruispunt
We staan op een kruispunt. Het ene pad leidt naar efficiënte, voorspelbare systemen. Het andere naar échte agentic agents die zelfstandig kunnen redeneren en handelen binnen veilige kaders. De verleiding is groot om de makkelijke weg te kiezen: een bestaande tool voorzien van het label ‘agentic ai’. Maar dat is geen innovatie, dat is window dressing.
Echte agentic ai is geen opgepoetste automatisering, het is een strategische digitale partner. En in een wereld die aan complexiteit wint, is dat precies wat organisaties nodig hebben.
Glenn Nethercutt, chief technology officer Genesys
