Predictive policing tast de grenzen af tussen strafbaar gedrag en een niet strafbare gedachte. Het risico bestaat dat door het monitoren van de samenleving afwijkend gedrag de maat wordt in plaats van strafbaar gedrag.
Predictive policing is het voorspellen van crimineel gedrag en normoverschrijdend gedrag door middel van grootschalige monitoring en slimme data-analyse met als belangrijkste doel criminaliteit voorkomen.
In België zijn er twee concrete projecten opgestart binnen de federale politie en dit in het kader van de strijd tegen terrorisme. Dit blijkt uit het antwoord van de Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) op een parlementaire vraag van mij. In andere landen zoals het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten staat men al veel verder wat betreft het voorspellen van crimineel gedrag via big data. Ook dichter bij ons wordt predictive policing op brede schaal toegepast.
Ik verwijs naar Nederland waar reeds tien projecten lopen die kaderen binnen een samenwerking tussen de Nederlandse politie en het Nederlands forensisch Instituut.
Eén project wordt heden in Nederland zelfs landelijk uitgerold. Het Criminaliteits Anticipatie systeem (CAS) voorspelt landelijk waar misdrijven als straatroof en inbraak zullen plaatsvinden. Volgens de Nederlandse politie kan 40 procent van de woninginbraken en 60 procent van de straatroven worden voorspeld. Het systeem CAS gebruikt veel data die voortvloeien uit aangiftes, criminaliteitscijfers en gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hierbij gaat het concreet om informatie over het aantal uitkeringen per wijk, leeftijden, geslacht en de gezinssamenstellingen. Algoritmen bepalen vervolgens waar en wanneer de politie een verhoogde kans op criminaliteit kan verwachten. Op dit moment krijgen tientallen politieteams al elk weekend een set kaarten met voorspellingen over de volgende week.
Het lijdt geen twijfel dat we nog maar aan het begin staan van de doorbraak van allerhande vormen van predictive policing waarbij men crimineel gedrag gaat voorspellen en dit niet alleen voor bepaalde wijken maar zelfs individueel.
Ik pleit ervoor dat de overheid bij het uitwerken van predictive policing bijzondere aandacht heeft voor nefaste gevolgen zoals etnisch profileren en de mogelijke aantasting van de privacy. Predictive policing draait in zijn ideale vorm immers het best wanneer het zo veel mogelijk data kan verzamelen. Diverse experten pleiten in deze context voor het juridisch beginsel van de doelbinding. Hieronder wordt verstaan dat de informatie enkel mag worden gebruikt en verwerkt ten behoeve van een welbepaald, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigd doel.
Ik ben voorstander van predictive policing maar enkel wanneer dit duidelijk omkaderd is. Predictive policing zal door de ontwikkelingen inzake artificiële intelligentie immers steeds specifieker worden en aldus zullen de grenzen worden afgetast tussen individueel strafbaar gedrag en een niet strafbare gedachte.
Net daarom pleit de Nederlandse hoogleraar Van Eijk voor een onafhankelijke instantie die toeziet op de diverse projecten rond predictive policing die heden in Nederland lopen.
Ik ga bij de start van het parlementair jaar dan ook een voorstel tot informatieverslag indienen in de Senaat om het maatschappelijk debat op gang te trekken: Misdaad voorspellen biedt ongetwijfeld veel kansen maar het houdt ook gevaren in en wat dat laatste betreft moeten we dit voorkomen door duidelijke richtlijnen uit te werken vanuit het parlement.
Jean-Jacques De Gucht, senator en fractievoorzitter Open Vld
