Russische schepen bespioneren systematisch én ongemoeid datakabels, gaspijpleidingen, windparken en militaire infrastructuur in de Oost- en Noordzee. Dat blijkt uit een internationaal onderzoek naar Russische spionage op zee, dat het Nederlandse journalistieke tv-programma Pointer heeft opgezet met journalisten uit zes landen.
De studie richtte zich op 72 onderzoeksschepen en vaartuigen die eerder in verband zijn gebracht met spionage of sabotage. Het team decodeerde meer dan duizend onderschepte morse-berichten en analyseerde openbare locatiedata (zogenoemde AIS-signalen) van de schepen. In totaal maakten de schepen 428 reizen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne. Conclusie is dat de Noord- en Oostzee het middelpunt vormen van Russische maritieme spionage. ‘Ze brengen al onze kritieke infrastructuur in kaart met zeer geavanceerde apparatuur, met als doel het te saboteren’, zegt James Appathurai, assistent secretaris-generaal bij de Navo tegen Pointer. ‘In het afgelopen halfjaar zien we een stijging van de bedreigingen tegen onze landen. Waaronder sabotage, politieke inmenging, desinformatie, cyberaanvallen, gedwongen migratie en aanvallen op kritieke onderzeese infrastructuur.’
Verdachte Russische schepen worden geschaduwd door marineschepen van Navo-landen maar volgens Appathurai moet er meer worden gedaan aan de verdediging en de voorbereiding op sabotageacties.
Testcentrum
Binnen de Europese Unie is er wel aandacht voor de bescherming van kritieke infrastructuren. Eind 2022 keurde het Europese Parlement hiervoor nieuwe wetgeving goed, maar die is met name gericht op land én digitaal. Begin dit jaar werd wel bekend dat de Nederlandse kustplaats Scheveningen een testcentrum krijgt voor de beveiliging van de onderzeese infrastructuur van de Noord- en de Oostzee Dit initiatief Seasec is een gezamenlijke inspanning van zes noordelijke Navo-landen: Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken, Duitsland en Nederland.
Dubbelrol
Volgens het geldende zeerecht mogen de Russen vrij door de zogeheten EEZ (exclusieve economische zone, een gebied tot 370,4 km uit de kust van Europese landen) varen en er de bodem onderzoeken. Maar de onderzoeksschepen blijken een dubbelrol te hebben, waarbij ze ook voor militaire doeleinden worden ingezet. Tijdens die missies worden de schepen vergezeld door gewapende militairen. Sommige onderzoeksschepen zijn uitgerust met militaire radar, mini-onderzeeërs en onderwaterdrones.
Pointer
Klik hier voor een uitgebreid verslag van het Pointer-onderzoek. Op donderdag 26 september wordt de tv-uitzending over Russische spionageschepen om 20:25 uur op de Nederlandse zender NPO2 uitgezonden.
Geïnteresseerd in meer informatie over cybersecurity? Lees dan de zesde uitgave van het Engelstalige Cybersec e-Magazine!
