Delftse quantum-doorbraak blijkt onzin

Prof. Leo Kouwenhoven door het stof

9 maart 2021 09:47 | Alfred Monterie

De gelauwerde Delftse natuurkundige, prof. Leo Kouwenhoven, dacht in 2018 ten onrechte een grote doorbraak te hebben bereikt op gebied van quantumcomputers. Hij heeft het Majoranadeeltje dat de sleutel vormt tot de bouw van een zeer stabiele computer van dit type, niet waargenomen. Drie jaar later blijkt sprake te zijn van een fata morgana. Wat Kouwenhoven ‘zag’ was er niet.

Kouwenhoven en zijn team selecteerden uitsluitend de data die het fenomeen dat zij zochten, ondersteunden. Ze lieten in de wetenschappelijke publicatie waarin het Majoranadeeltje werd beschreven, de data weg die de gepresenteerde conclusies zouden ondergraven. Het bewuste Nature-artikel dat destijds een regelrechte sensatie was in het wereldje van quantum computing, is teruggetrokken. Wetenschappelijk staat dat gelijk aan het inleveren van een Olympische medaille.

De onafhankelijke internationale experts die de publicatie moesten beoordelen, hebben geen bewijs gevonden dat Kouwenhoven opzettelijk de data die hem niet welgevallig waren, heeft verdonkeremaand. Het is gissen waarom de winnaar van de Spinozaprijs, de hoogste onderscheiding in de Nederlandse wetenschap, zo in de fout kon gaan. De meest plausibele verklaring is dat Kouwenhoven en zijn team zo enthousiast waren over het ‘gevonden’ Majoranadeeltje dat op bepaalde data geen acht meer werd geslagen.

Fundament

Kouwenhoven geeft toe de onderzoeksgegevens foutief te hebben geïnterpreteerd. Samen met zijn team erkent hij gegevens ‘onnodig te hebben gecorrigeerd’ zonder daarvan expliciet melding te maken. Twee voormalige wetenschappelijke medewerkers, Sergej Frolov en Vincent Mourik, hadden Kouwenhoven op de fouten gewezen. Toen het experiment opnieuw werd uitgevoerd, bleek het bewijs voor het Majoranadeeltje niet te kloppen.

Het Majoranadeeltje is het fundament van een van de vier lijnen waarlangs QuTech (TU Delft en TNO) onderzoek doet naar de ontwikkeling van een quantumcomputer. Bij QuTech worden ook andere bouwstenen voor de quantumcomputer onderzocht, gebaseerd op supergeleiders, halfgeleiders en diamant. Deze al verder ontwikkelde types quantumbits (qubits) zijn onderdeel van het katalysatorprogramma van de Nationale Agenda voor Quantum Technologie.

Het onderzoek naar Majorana’s gaat door. Met recent ontwikkelde concepten willen QuTech-wetenschappers ondubbelzinnig Majorana’s aantonen. Qubits op basis van Majorana’s zouden in principe robuuster kunnen zijn dan andere types qubits.