Nu de verkiezingen voor de Europese Unie zijn begonnen, is het goed om stil te staan bij het schrikbeeld van cyberaanvallen op de integriteit van alle verkiezingen. De verwachting is dat aanvallers vaker zullen toeslaan tijdens dit soort geopolitieke gebeurtenissen of grote events, zo blijkt uit de FortiGuard Labs Predictions voor 2024.
Het verloop van verkiezingen dient veilig, transparant, controleerbaar en eerlijk te zijn, anders verliest de bevolking het vertrouwen in de democratie. Dat staat steeds meer onder druk door cyberdreigingen zoals deepfakes, phishing of het misbruiken van kwetsbaarheden in it-systemen. Cybercriminelen kunnen zodoende gegevens achterhalen, systemen platleggen, het stemproces verstoren en zelfs de verkiezingsuitslag beïnvloeden. Daarom is het van cruciaal belang dat kiezers, politieke kandidaten en ambtenaren bewust zijn van de risico’s en waakzamer worden. Het verstandig om alle betrokken regelmatig it-veiligheidstrainingen te geven waardoor zij potentiële beveiligingsrisico’s kunnen herkennen.
Verkiezingsveiligheid & desinformatie
In België doet de FOD Binnenlandse Zaken er alles aan om de verkiezingen soepel en veilig te laten verlopen. Veiligheidsexperts voeren technische controles uit om externe risico’s te identificeren die gepaard gaan met elektronische verkiezingen, zoals bedreigingen die het systeem kunnen infiltreren, resultaten kunnen manipuleren of het verkiezingsproces kunnen verstoren. Daarnaast wordt in samenwerking met het Nationaal Crisiscentrum een risicoanalyse opgesteld, die kijkt naar technische, procesmatige, cyber- en hybride risico’s. Op de verkiezingsdag zelf worden ook maatregels getroffen Zo zijn de stemcomputers volledig afgesloten van het internet, zodat de stemprocedure veilig verloopt.
Op de website van Mediawijs, het Vlaamse Kenniscentrum Digitale en Mediawijsheid van de Vlaamse overheid en Imec vzw, kunnen kiezers een handige affiche vinden met tien vragen om betrouwbare bronnen te identificeren en zich te beschermen tegen desinformatie. Daarnaast heeft EDMO Belux, een meertalige samenwerking tussen deskundigen uit onder andere de academische wereld, het maatschappelijk middenveld, de media en mediageletterdheid, de campagne #BeElectionSmart opgezet. Deze campagne helpt burgers bij het vinden van betrouwbare verkiezingsinformatie en het herkennen van valse of manipulatieve informatie in de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement.
Cyberweerbaarheid versterken
Maatregelen voor it-beveiliging dragen bij aan de cyberweerbaarheid van verkiezingen en het tegengaan van desinformatie, manipulatie en fraude. Tot deze maatregelen behoren onder meer monitoring van netwerkverkeer, plannen voor de bestrijding van incidenten, bewaking en herstel van kwetsbaarheden en protocollen voor encryptie. Daarmee komen cyberdreigingen voor het verkiezingsproces aan het licht en worden deze geneutraliseerd voordat ze de democratie in gevaar brengen.
Daarnaast is de integriteit van verkiezingen afhankelijk van grondige risicobeoordelingen, het versterken van veiligheidsmaatregelen en het bieden van training en bewustzijn voor iedereen die betrokken is bij het proces, van kiezers tot kandidaten. Dat vraagt om een samenwerkingsverband tussen de rijksoverheid en gemeenten, de kiesraad en het bestuur van de politieke partijen. Deze gezamenlijke aanpak is de sleutel tot het waarborgen van de veiligheid en integriteit van de huidige Europese verkiezingen en alle gemeentelijke en provinciale verkiezingen die nog komen.
Patrick Commers, Cybersecurity-evangelist bij Fortinet België