De Nederlandse computerpionier Gerrit Blaauw (1924-2018) blijkt op 21 maart jongstleden in Utrecht te zijn overleden. Blaauw is beroemd geworden als computerbouwer en als bedenker van het concept timesharing. Hij was onder andere betrokken bij de ontwikkeling van de IBM System/360 serie (S/360), de mainframecomputer waaraan als eerste in zijn soort een uniforme architectuur ten grondslag lag. Blauw was emeritus hoogleraar Digitale Techniek aan de Universiteit Twente. Hij is 93 jaar geworden.
Gerrit Blaauw (1924–2018) was een Nederlandse computerwetenschapper. Hij studeerde elektrotechniek aan de Harvard-universiteit te Cambridge in de Verenigde Staten en behaalde in 1949 zijn ingenieursdiploma; hij promoveerde in 1952 aan dezelfde universiteit op het ontwerp van een computer.
Blaauw werkte van 1952 tot 1955 bij het Mathematisch Centrum. Daar werkte hij onder supervisie van Aad van Wijngaarden mee aan het ontwerp van de ARRA II, een van de eerste computers in Nederland. Hij was ook betrokken bij de bouw van de Ferta-computer voor Fokker.
Later in zijn loopbaan trok hij naar de Verenigde Staten waar hij bij IBM samen met projectleider Fred Brooks en Gene Amdahl (die naderhand zijn eigen IBM-klonencomputerbedrijf begon) de IBM System/360 mainframecomputer ontwierp.
Het ontwikkelen van het besturingssysteem S/360 vergde meer tijd en geld dan voorzien. In 1966 werkten zelfs tweeduizend programmeurs aan de software om het voor elkaar te krijgen. Populair is de S/360 vanaf het begin: door de grote vraag ontstaan fikse leveringsproblemen. De 360-familie bestond uit vele modellen; de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa was een bekende klant.
Na zijn IBM-tijd was Blaauw van 1965 tot 1989 hoogleraar digitale technieken aan de Universiteit Twente en lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW). In 2015 verscheen hij nog in de korte documentaire over de ARRA die het Centrum voor Wiskunde & Informatica (CWI) met steun van Google maakte: ‘Remembering ARRA: A pioneer in Dutch Computing’.
Echte ingenieur
Volgens computerhistoricus Gerard Alberts is ‘Gerrit Blaauw cruciaal geweest voor de ontwikkeling van computerbouw op het Mathematisch Centrum. Internationaal een hele grote; lid van het team dat de leiding had bij de ontwikkeling van IBM system 360. Van hem stamt het begrip ‘architectuur’.’
Afgelopen zaterdag werd tijdens het symposium over de Nederlandse computerfabrikant Electrologica in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden de computerpioniersrol die Blaauw heeft gespeeld nog een aantal keren aangehaald. Zo stelde Paul Klint, emeritus hoogleraar software engineering aan de Universiteit van Amsterdam en als onderzoeker nog verbonden aan CWI, dat de Nederlandse ict-sector op het gebied van computerbouw twee scholen heeft voortgebracht: de school van Willem van der Poel (onder andere de Zebra-computers) met ook een sterke belangstelling voor programmeertalen, zoals Algol en Lisp en die van Blaauw, die wat praktischer was ingesteld.
Blaauw is volgens Klint de bedenker geweest van het timesharingmodel rond mainframes en van het begrip virtueel geheugen ‘Het zijn beiden echte ingenieurs die wilden bouwen’.
